Beleidsregels

Inhoudsopgave

• 1. Wat zijn beleidsregels?
• 2. Hoe gebruik je beleidsregels?
• 3. Achtergrondinformatie
• 4. Contactgegevens

1. Wat zijn beleidsregels?

De definitie van een beleidsregel staat in artikel 1:3, vierde lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb): “een bij besluit vastgestelde algemene regel, niet zijnde een algemeen verbindend voorschrift, omtrent de afweging van belangen, de vaststelling van feiten of de uitleg van wettelijke voorschriften bij het gebruik van een bevoegdheid van een bestuursorgaan.”

Met beleidsregels kun je verder invulling geven aan een reeds bestaande bestuursbevoegdheid, als de bestuursbevoegdheid in kwestie het bestuursorgaan ruimte geeft om zelf te bepalen hoe zij van de bevoegdheid in kwestie gebruik maakt. De wetsbepaling waarin de bevoegdheid wordt toegekend laat dan bijvoorbeeld beslissingsruimte of is geformuleerd op een wijze waarop deze vatbaar is voor meerdere interpretaties. Door beleidsregels op te stellen, zorgt het bestuursorgaan voor stelselmatigheid en consistentie in de uitoefening van de bevoegdheid.

Het bestuursorgaan kan een beleidsregel bijvoorbeeld gebruiken om vast te leggen:

• Welke informatie het bestuursorgaan moet gebruiken bij het afwegen van belangen;
• Hoe de belangenafweging tot stand moet komen;
• Hoe de feiten moeten worden verzameld waarop het besluit wordt gebaseerd;
• Hoe een wettelijk voorschrift moet worden uitgelegd.

Concreet kunnen beleidsregels bijvoorbeeld gaan over:

• Wanneer een ontheffing of vergunning wel of niet wordt verleend;
• Welke boete er staat op overtreding van een wettelijk voorschrift;
• Hoe je kunt voldoen aan een wettelijk voorschrift;
• Hoe een toezichthouder met zijn bevoegdheden omgaat;
• Hoe een subsidieaanvraag wordt beoordeeld.

Kenmerken beleidsregels

• Beleidsregels worden opgesteld door bestuursorganen.
• Beleidsregels kunnen gaan over publiekrechtelijke of privaatrechtelijke bevoegdheden die het bestuursorgaan al heeft. Het moet dus een bevoegdheid zijn die het bestuursorgaan zelf heeft (zie nader: attributie), door hem is gedelegeerd aan een ander bestuursorgaan, dat zelf regels kan maken over de uitoefening van de bevoegdheid in kwestie (zie nader: delegatie), of onder zijn verantwoordelijkheid wordt uitgeoefend (zie nader: mandaat).
• Beleidsregels zijn geen algemeen verbindende voorschriften. In een beleidsregel kun je geen rechtstreekse verplichtingen aan burgers of bedrijven opleggen. Beleidsregels zijn wel bindend voor het bestuursorgaan dat de beleidsregel heeft opgesteld (art. 4:84 Awb). Burgers en bedrijven mogen er dus op vertrouwen dat de beleidsregels worden gevolgd.

Terug naar boven

2. Hoe gebruik je beleidsregels?

Zowel de Awb als de Aanwijzingen voor de regelgeving (Ar) bevatten regels over hoe, wanneer en op welke wijze beleidsregels dienen te worden vormgegeven. Zoals hierboven beschreven kan je gebruik maken van beleidsregels als je een reeds bestaande bevoegdheid nader in wil vullen. Dat kan een bevoegdheid zijn die volgt uit een formele wet, maar kan ook een bepaling zijn uit een lagere regeling die is vastgesteld op basis van een regelgevende bevoegdheid die is geattribueerd of gedelegeerd.

Titel 4.3 Algemene wet bestuursrecht geeft regels over beleidsregels. Artikel 4:81 Awb regelt bijvoorbeeld wie beleidsregels mag vaststellen. Dat is het bestuursorgaan, voor zover de regels zien op een bevoegdheid die het bestuursorgaan zelf heeft of onder zijn verantwoordelijkheid wordt uitgeoefend, of die het bestuursorgaan gedelegeerd heeft. In andere gevallen kan een bestuursorgaan alleen beleidsregels maken wanneer dit in de wet is bepaald. Artikel 4:82 Awb maakt het mogelijk dat bestuursorganen hun besluit niet uitgebreid hoeven te motiveren als ze handelen volgens een beleidsregel. Ze kunnen dan hun besluit nemen met verwijzing naar een vaste gedragslijn die in de beleidsregel staat. Artikel 4:83 Awb bepaalt dat een bestuursorgaan dat beleidsregels vaststelt, aangeeft over welke bevoegdheid die regels gaan. Artikel 4:84 Awb verplicht het bestuursorgaan om volgens de beleidsregels te handelen. Maar het verplicht ook om niet volgens de beleidsregels te handelen wanneer dat door bijzondere omstandigheden gevolgen heeft die niet in verhouding staan met het doel van de beleidsregel.

Beleidsregels zijn schriftelijk in een besluit vastgelegd. Dit besluit is een besluit in de zin van de Awb. De algemene beginselen van behoorlijk bestuur uit de Awb zijn daarom van toepassing bij het opstellen van beleidsregels in een besluit.

Ar 2.43 stelt aan het besluit waarin de beleidsregels zijn vastgesteld de eis dat expliciet in het opschrift en de citeertitel van de beleidsregel wordt vermeld dat het om een beleidsregel gaat. Het dient dus duidelijk te zijn dat sprake is van een beleidsregel. Dit geldt ook als met de beleidsregel niet direct invulling wordt gegeven aan een wet in formele zin, maar bijvoorbeeld aan een ministeriële regeling of een gemeentelijke verordening. Zie nader Ar 3.37, Ar. 4.2 en Ar 4.25. 

Terug naar boven

3. Achtergrondinformatie

Terug naar boven

4. Contactgegevens

• Ministerie van Justitie en Veiligheid > Sector Staats- en Bestuursrecht

Terug naar boven

Laatst gewijzigd op: 17-5-2023