Inhoudsopgave
1. Wat is arbitrage?
Algemeen
Arbitrage is een vorm van private rechtspraak waarbij een geschil door een of meer arbiters wordt beslist. Het is een alternatief naast de overheidsrechtspraak. Arbitrage is wettelijke geregeld in het Vierde Boek van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) (de artikelen 1020 e.v. Rv). Deze regeling bevat o.a. waarborgen voor de inrichting van een arbitrage en voor de aantasting van een arbitraal vonnis.
Kenmerken arbitrage
- Partijen moeten samen zijn overeengekomen dat ze hun geschil willen beslechten door middel van arbitrage. Dit kan vooraf, maar ook na het ontstaan van het geschil.
- De overeenkomst tot arbitrage moet schriftelijk zijn. Dit kan onder bepaalde voorwaarden ook een verwijzing naar algemene voorwaarden zijn.
- Als arbitrage is overeengekomen, is het scheidsgerecht bevoegd om het geschil te behandelen. De overheidsrechter is dan niet meer bevoegd.
- Voor een arbitraal vonnis kan een verlof tot tenuitvoerlegging worden gevraagd bij de overheidsrechter. Als het verlof wordt verleend, levert dit een executoriale titel op (net als bij een rechterlijk vonnis).
- Voor arbitrageovereenkomsten met consumenten gelden strengere eisen. Zij moeten bijvoorbeeld altijd de mogelijkheid hebben naar de rechter te gaan als de arbitrage voor het ontstaan van het geschil is afgesproken.
Voordelen
- Bij arbitrage zijn partijen in grote mate vrij in de wijze waarop zij hun geschil willen laten beslechten.
- Partijen kunnen zelf de arbiter kiezen. Hierdoor kan een arbiter met relevante expertise worden gekozen, zodat benoeming van een deskundige niet nodig is. Denk aan een bouwgeschil waarin een arbiter met technische expertise kan worden benoemd.
- Op sommige terreinen bestaat er een arbitrage-instituut waar de deskundigheid op dat terrein standaard aanwezig is bij de arbiters die bij dat instituut zijn aangesloten. Ook ligt er dan al een reglement voor de inrichting van de arbitrage, zoals de raad van arbitrage in bouwgeschillen of UNUM (voor vervoersrechtelijke zaken).
- Er zijn veel landen partij bij het Verdrag van New York dat de erkenning en tenuitvoerlegging van arbitrale vonnissen regelt. Hierdoor kan een arbitraal vonnis in veel landen ten uitvoer worden gelegd.
- Arbitrage kan vertrouwelijk plaatsvinden. Denk aan een geschil over een handels- of investeringsovereenkomst waarbij een van partijen een vreemde staat is. Partijen geven dan vaak de voorkeur aan arbitrage om het geschil meer op maat en in beslotenheid te beslechten.
Nadelen
- Arbitrage is lang niet altijd sneller of goedkoper dan overheidsrechtspraak.
- Zeker handelsarbitrages zijn in het algemeen duurder omdat partijen naast hun advocaten ook de kosten van de arbiters betalen (per uur).
- Niet alle zaken zijn geschikt voor arbitrage. Zaken over de vaststelling van rechtsgevolgen die niet ter vrije bepaling van partijen staan, zijn niet vatbaar voor arbitrage. Dit zijn vooral zaken die van openbare orde zijn, omdat zij werken jegens iedereen. Denk aan een faillietverklaring of zaken in het familierecht.
- Partijen moeten samen schriftelijk arbitrage moet zijn overeengekomen, anders is het scheidsgerecht niet bevoegd.
2. Hoe verloopt arbitrage?
Een arbitrage zal in de meeste gevallen starten met een aanvraag bij een arbitrage-instituut, zoals het Nederlands Arbitrage Instituut (NAI), de raad van arbitrage in bouwgeschillen of UNUM (voor vervoerrechtelijke zaken). Daarna zullen er volgens de regels van het arbitragereglement van het instituut arbiters worden benoemd (een oneven aantal) en zal de procesorde worden vastgesteld. Daarna vindt er een stukkenwisseling plaats, gevolgd door een mondelinge behandeling. Vervolgens volgt een uitspraak van de arbiters. Bij sommige arbitrage instituten is hoger beroep mogelijk, als dit is overeengekomen. Ook kan er bij de overheidsrechter een procedure volgen tot vernietiging of herroeping van het vonnis.
Voor tenuitvoerlegging van het arbitrale vonnis is een verlof tot tenuitvoerlegging nodig van de voorzieningenrechter.
Slaagfactoren
- Partijen moeten samen schriftelijk zijn overeengekomen dat ze hun geschil willen beslechten door middel van arbitrage.
Faalfactoren
- Niet alle zaken zijn vatbaar voor arbitrage.
Valkuilen en tips
- De wettelijke regeling inzake arbitrage (artikel 1020 e.v. Rv) bestaat uit dwingendrechtelijke en niet-dwingendrechtelijke bepalingen. Van deze laatste (regelend recht) kunnen partijen afwijken. Dit kan door samen afspraken te maken, maar ook door te kiezen voor een arbitrage-instituut met een arbitragereglement dat afwijkende regels bevat.
3. Achtergrondinformatie
De laatste wijziging van de arbitrageregels in Rv is van januari 2015. Hierbij is o.a. geregeld dat partijen meer ruimte krijgen om de procedure naar eigen smaak in te richten (door bijvoorbeeld te kiezen voor een arbitragereglement), is de mogelijkheid van elektronische arbitrage wettelijk geregeld en is de verplichting tot deponering van een arbitraal vonnis bij de griffie van de rechtbank afgeschaft.
4. Contactgegevens
- Ministerie van Justitie en Veiligheid > Directie Wetgeving en Juridische zaken
Laatst gewijzigd op: 28-3-2023