Een beleidsinstrument is een middel dat wordt ingezet om een bepaald beleidsvoornemen te realiseren. Er zijn veel verschillende typen beleidsinstrumenten, waarbij de overheid steeds een wisselende rol heeft. Als de overheid bijvoorbeeld de kwaliteit van een bepaalde beroepsgroep zeker wilt stellen, dan kan dit met een wijze van zelfregulering of co-regulering gebeuren, bijvoorbeeld door de beroepsgroep aan te sporen een gedragscode op te stellen. De rol van de overheid is dan gering. Als ervoor gekozen wordt om kwaliteitseisen voor de beroepsgroep bijvoorbeeld wettelijk worden vast te leggen en onder een regime van toezicht te stellen, speelt de overheid een veel grotere rol in de regulering. Daarmee kunnen instrumenten ook sterk verschillen in hun mate van ingrijpendheid; het ene instrument brengt bijvoorbeeld veel meer kosten en gevolgen voor de belanghebbenden en het Rijk met zich mee dan het andere instrument. Grofweg kunnen beleidsinstrumenten in de volgende categorieën worden ingedeeld: Communicatie, Financieel, Juridisch, Organisatie en Co-regulering of zelfregulering, ondersteunende instrumenten.
Voordat je een bepaald beleidsinstrument kiest, inventariseer je altijd eerst welke reële opties je hebt en bekijk je vervolgens welk instrument de beste is in termen van de gevolgen, doelmatigheid, doeltreffendheid, proportionaliteit en het beschermen van publieke waarden (vragen 4 en 5 van het Beleidskompas).
Inhoudsopgave
- Communicatie
- Financieel
- Juridisch
- Organisatie
- Co-regulering of zelfregulering
- Ondersteunende instrumenten
Laatst gewijzigd op: 28-3-2023