Inhoudsopgave
- 1. Wat is kennisgedreven beleid?
- 2. Waarom moet ik deze vragen beantwoorden?
- 3. Waar vind ik relevante kennis?
- 4. Wanneer pas ik dit toe?
- 5. Wie kan me helpen?
1. Wat is kennisgedreven beleid?
Om goede beleidskeuzes te kunnen maken, is het belangrijk dat je zo goed mogelijk gebruik maakt van relevante kennis. Dit noemen we kennisgedreven of ‘evidence-informed’ beleid.
De hoofdvraag die je moet beantwoorden voor het maken van kennisgedreven beleid is daarom:
- Hoe kan je kennis optimaal gebruiken bij het maken van beleid?
Hulpvragen
- Wie heeft waardevolle kennis over het voorgenomen beleidstraject?
- Op welke manier kun je kennis in de verschillende fasen van het beleidstraject gebruiken?
2. Waarom moet ik deze vragen beantwoorden?
Hoewel de meeste beleidsmedewerkers het belang van kennis onderschrijven is het gebruik ervan soms een uitdaging: politieke druk en de waan van de dag zorgen ervoor dat de beleidsfocus vaak op de korte termijn ligt (Severijnen, F., Slob, G. & Groot, S. 2022. Gedragsonderzoek evidentie onderbouwd beleid. Nijmegen: D&B). Waar vind je de juiste kennis en hoe krijg je ruimte voor onderzoek naar de ontbrekende kennis als de druk hoog is om in snel tempo beleid te ontwikkelen?
Het is belangrijk om kennis vanaf het begin van het beleidsproces te gebruiken. Kennis kan bijvoorbeeld helpen om je voor te bereiden op mogelijke neveneffecten van beleid. Ook kan kennis helpen bij het inschatten van belangrijke lange termijn ontwikkelingen.
3. Waar vind ik relevante kennis?
Kennis kun je krijgen uit beleidsonderzoeken, wetenschappelijke artikelen en data. Er is veel kennis makkelijk toegankelijk, hier sommige van de belangrijkste:
- Beleidsmedewerkers met inhoudelijke expertise binnen het departement (bijvoorbeeld via onderzoekscoördinatoren of strategische/kennisdirecties)
- Planbureaus (CPB, PBL, SCP)
- Kennisinstellingen (zoals CBS, RIVM, KNMI, WODC, Rathenau, KIS, Trimbos, ZonMw)
- Adviesraden (zoals WRR, SER, AWTI, Onderwijsraad, ROB, RVZ, AIV)
- Universiteiten en hogescholen
- Beleidsonderzoeksbureaus
- Internationale kennisinstellingen (zoals OECD en EU)
- Subsidieverstrekkers in de kennisketen (zoals ZonMw en NWO)
- Daarnaast kunnen ook inspectie- en uitvoeringsorganisaties over relevante kennis en data beschikken (zoals Nederlandse Arbeidsinspectie, Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, Inspectie Leefomgeving en Transport, Inspectie van het Onderwijs, Belastingdienst, RWS, UWV, DUO etc.)
- Datzelfde geldt voor eindgebruikers (burgers) en andere praktijkexperts (niet alleen belangenorganisaties maar ook onafhankelijke ervaringsdeskundigen uit de praktijk, denk bijvoorbeeld ook aan mensen die zowel ervaring met beleid als praktijk hebben)
- Kennisnetwerken binnen het Rijk (BIN NL – gedragsexperts, stakeholderparticipatie en SDG focal points).
Bedenk wel: het laten uitvoeren van onderzoek kost tijd. Daarom moet je al in de beginfase van het beleidsproces nadenken over de benodigde kennis en bijvoorbeeld contact te zoeken met inhoudelijke experts, intern en/of extern. Dit kan bijvoorbeeld ook in de vorm van een zogenaamde ’Kennistafel’ waarbij de verantwoordelijke beleidsmedewerkers samen met collega’s en externen met inhoudelijke expertise over dit onderwerp met elkaar in gesprek gaan.
4. Wanneer pas ik dit toe?
In alle fasen van het beleidsproces is kennis waardevol maar het is belangrijk om al in het begin een beeld te krijgen van de beschikbare en benodigde kennis voor die verschillende fasen. Wat is er al bekend en welke kennis ontbreekt er nog? Ontbrekende kennis kan bijvoorbeeld worden gekregen door het laten doen van beleidsonderzoek. Daarnaast kan monitoring en evaluatieonderzoek worden gebruikt om van te leren en tussentijds bij te sturen. Tijdens de verschillende fases in de beleidsvoorbereiding kijk je steeds opnieuw op welke manier kennis en expertise gebruikt kunnen worden.
5. Wie kan me helpen?
Binnen elk departement/DG zijn er onderzoekscoördinatoren en/of medewerkers van stafdirecties die je verder kunnen helpen. Daarnaast zijn er verschillende websites met tools die je mogelijk op weg kunnen helpen:
Voorbeelden van websites met handreikingen en tools
- De Toolbox Beleidsevaluaties van het Ministerie van Financiën. Deze bevat ook verwijzingen naar opleidingen Monitoren, evalueren en leren van de Rijksacademie voor Financiën;
- Handreiking data-analyse voor beleid van de Operatie inzicht in kwaliteit;
- Gedragsinzichten:Tools voor toepassing gedragsinzichten - BIN NL;
- Verschillende beleidsonderzoeksbureaus zijn gespecialiseerd in het uitvoeren van beleidsevaluaties. Een aantal van hen zijn aangesloten bij de Vereniging voor Beleidsonderzoek;
- Daarnaast worden ook opleidingen aangeboden die kunnen helpen bij het opzetten van beleidsevaluaties. De Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering biedt bijvoorbeeld opleidingen aan over Monitoren, evalueren en leren;
- De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) biedt de opleiding Toets der kritiek aan;
- Op het Leer- en Ontwikkelplein van OCW, SZW en VWS worden verschillende opleidingen aangeboden over Design Thinking.
- Met kennistafels kun je snel bestaande (onderzoeks-)kennis bundelen ten behoeve van je beleidsproces. Er is een voorbeeldopzet van een kennistafel beschikbaar.
Laatst gewijzigd op:17-4-2024