Woensdag 29 maart 2023 vond de eerste Dag van het Beleid plaats en op die dag is het Beleidskompas gelanceerd. Een dag voor en door beleidsmedewerkers: ruim 400 collega’s waren aanwezig in de Fokker Terminal. Daarmee was het eigenlijk al een ongekend succes, maar ook de inhoudelijke bijdragen waren erg interessant. Er was voelbaar veel energie in de plenaire zaal en in en rondom de workshops, die allemaal gingen over aspecten van beleid maken. Hieronder vertellen we je iets meer over het plenaire programma en de workshops. Ook is er een digitale goodiebag ontwikkeld.
Terugblik plenair programma
Minister Weerwind heeft wetgevingskwaliteit in zijn portefeuille en is in die hoedanigheid ook verantwoordelijk voor het Beleidskompas. Het programma Werk aan Uitvoering valt onder de verantwoordelijkheid van Minister Schouten en dat was de reden waarom we haar hebben gevraagd om samen met Franc Weerwind de Dag van het Beleid te openen en het Beleidskompas te lanceren. Via enkele stellingen gingen zij, onder leiding van de dagvoorzitters Nur Albayrak (beleidsmedewerker bij DGRR) en Michelle Kames (werkzaam bij de gemeente Den Haag en jonge ambtenaar van het jaar) met elkaar in gesprek over het betrekken van de samenleving en het nut van een instrument als het Beleidskompas in een politieke omgeving. De oproep was heel duidelijk: we moeten ons richten op de mensen voor wie we het doen, en de politiek mogen we overlaten aan de bewindspersonen. We moeten eigenwijs (en eigen en wijs) durven zijn en ons niet laten ontmoedigen als het even niet lukt. Als klap op de vuurpijl noemde Franc Weerwind het Beleidskompas een fantastisch instrument.
Kim Putters (voorzitter van de Sociaal-Economische Raad) gaf in zijn keynote onomwonden aan blij te zijn dat het Beleidskompas er is. Hij vindt het niet alleen beter klinken dan het IAK, maar vindt dat het ook duidelijke stappen vooruitzet. Hij noemde daarbij dat het Beleidskompas uitgaat van een beleidscyclus waarin bestaand beleid beter kan worden bijgesteld op basis van nieuwe informatie. Essentieel is de gelijkwaardige betrokkenheid van de uitvoeringsorganisaties, het maatschappelijke middenveld en de mensen en ondernemingen die te maken krijgen met het beleid. Zijn roep om veel meer uit te gaan van de leefwereld van betrokkenen heeft op zaterdag 1 april jl. ook het Financieel Dagblad gehaald: we moeten de luiken openzetten en in dialoog gaan, de regio’s in en nieuwe inzichten ophalen.
Thom de Graaf (vice-president van de Raad van State) ging in zijn voordracht in op het belang van samenhang tussen beleid, wetgeving en uitvoering en hoe de Afdeling advisering deze perspectieven betrekt in haar grondwettelijke taak om te adviseren over wetsvoorstellen en ontwerpbesluiten. Aandacht voor de juridische en constitutionele kwaliteit van wetgeving is, zo gaf hij aan, namelijk belangrijk, maar niet genoeg voor een betrouwbare en slagvaardige overheid. Minstens zo belangrijk is de kwaliteit van de beleidsvorming die aan wetgeving voorafgaat, en de kwaliteit van de uitvoering die erop volgt. De Graaf lichtte tevens in zijn bijdrage toe hoe de Afdeling advisering die verschillende perspectieven heeft verankerd in haar herziene beoordelingskader. Hij noemde het Beleidskompas, net als het beoordelingskader, een aantrekkelijk hulpmiddel om een goede kwaliteit van beleid en wetgeving te bewerkstelligen. Daar kunnen we het alleen maar mee eens zijn!
Panelgesprek
Wat we vaak horen als het gaat om het maken van beleid en het inrichten van een gedegen beleidsproces, is dat er lang niet altijd tijd wordt vrijgemaakt om het proces ook goed in te kunnen richten en er ruimte wordt gegeven om de benodigde stappen ook te zetten. Dus hoe mooi het Beleidskompas ook is, onderdeel van dezelfde medaille is dat er ook tijd en ruimte is en wordt gegeven om je werk gedegen te kunnen doen. Met deze geluiden leek het ons goed om ook hier aandacht aan te besteden. We vonden Kees van der Staaij (Kamerlid), Maarten Schurink (SG BZK), Jan Willem Dronkers (SG IenW) en Liesbeth Spies (burgemeester Alphen aan den Rijn) bereid om hierover met ons te spreken. Dit alles onder leiding van Mark Frequin, zelf ook een doorgewinterde (top)ambtenaar. De zaal betrokken we door stellingen voor te leggen via de mentimeter.
Via de stellingen werd duidelijk dat de aanwezigen weinig (politieke) ruimte en tijd ervaren om hun werk goed te doen. De panelleden schrokken daar zichtbaar van, omdat zij ook wel inzagen dat zij onderdeel zijn van dat probleem. Aangegeven werd dat zij hierin echt iets te doen hebben. We stonden ook stil bij tegenspraak. Uit een peiling onder de zaal bleek dat de aanwezigen wel degelijk ruimte voelen voor tegenspraak. Maarten Schurink merkte daarbij op dat uit onderzoek blijkt dat tegenspraak juist heel lastig is; of de steekproef onder de aanwezigen representatief is, is dus maar de vraag. Jan Willem Dronkers keek hierbij ook naar leidinggevenden: die leggen vaak al heel stellig iets neer, waardoor je ‘tegen’ iets in moet gaan. Open gesprekken leiden in zijn ogen vanzelf tot betere gesprekken. Een laatste punt dat ik uit het panelgesprek licht betreft een belangrijke vraag uit het Beleidskompas, namelijk of beleidsmakers voldoende hun omgeving betrekken. Volgens Jan Willem Dronkers gaan collega’s veel te weinig naar buiten; men ervaart het niet als onderdeel van het werk. Hij is zelf onlangs een Haagse wijk in gegaan, en kreeg daar zinvolle inzichten van mensen van wie hij dat niet had verwacht. Een belangrijke oproep: sta open voor nieuwe en onverwachte geluiden.
Impressie workshops en informatiemarkt
Er was een gevarieerd aanbod aan workshops, zowel vanuit de praktijk van departementen en uitvoeringsorganisaties als van partners zoals het Sociaal Cultureel Planbureau, de Sociaal Economische Raad en de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. Om nu met beleidscollega’s vanuit diverse departementen en daarbij ook nog collega’s uit toezicht en uitvoering kris kras door alle domeinen heen ervaringen uit te wisselen bleek voor iedereen een verrijking. De onderwerpen waren divers: de doenvermogentoets, burgerparticipatie, vroegtijdige betrokkenheid van handhaving bij beleid, maatwerk in de uitvoering – er kwam van alles langs. De gesprekken die ontstonden tijdens de workshops werden daarna voortgezet. Kennis werd gedeeld, nieuwe contacten aangeknoopt en nieuwe verbanden gelegd. De uitwisseling over kennis van het Beleidskompas, vaardigheden en het betrekken van de omgeving bleek dus een trekker voor heel veel mensen, en die behoefte blijft ook zeker na deze eerste Dag van het Beleid actueel.
Meer informatie: dagvanhetbeleid@kcbr.nl
Laatst gewijzigd op: 19-5-2023