Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dat betekent dat taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden niet allemaal van ‘bovenaf’ door de Rijksoverheid worden geregeld. Ook decentrale overheden, zoals gemeentes en provincies hebben een deel van de taken. Binnen ons huidige stelsel geldt het uitgangspunt: ‘decentraal wat kan, centraal wat moet’ (117 lid 2 Gemw, 115 lid 2 Pw). Oftewel, een zo groot mogelijke beleidsvrijheid voor de decentrale overheden (116 lid 1 Gemw, 114 lid 1 Pw). Financiering is zoveel mogelijk via de algemene uitkering (voorkeursvolgorde, zie paragraaf 2.3.1 MvT Fvw). De informatie-uitwisseling tussen overheden is beperkt tot wat noodzakelijk is (IBI-spelregels). En tot slot proberen we het aantal regels te beperken (Ar 2.10).
Als taken op doelmatige en doeltreffende manier kunnen worden uitgevoerd door besturen van provincies, gemeenten of waterschappen, moeten zij niet door het Rijk worden gedaan. En taken die door besturen van gemeenten of waterschappen kunnen worden uitgevoerd, moeten niet worden opgedragen aan de besturen van provincies. Dit staat in Ar 2.13.
Vanuit dat uitgangspunt zijn in de afgelopen jaren op verschillende beleidsterreinen taken gedecentraliseerd. Er zijn dan dus taken overgedragen aan provincies en/of gemeenten. Het doel van decentralisatie is om bevoegdheden te verdelen om zo ervoor te zorgen dat het openbaar bestuur beter functioneert en presteert. Bij zulke veranderingen zijn er altijd vragen over de verhoudingen tussen bestuursorganen: welke bestuurlijke en financiële afspraken moeten worden gemaakt?
Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft een coördinerende en toetsende rol bij decentralisaties (116 lid 1 en 2 Gemw, 114 lid 1 en 2 Pw). Met haar kennis over de interbestuurlijke en financiële verhoudingen kan BZK dus goed adviseren over wat passend is. Zie hiervoor ook de verplichte kwaliteitseis Uitvoerbaarheidstoets decentrale overheden en Normenkader interbestuurlijke verhoudingen.
Meer informatie
- BZK interbestuurlijk
- In 4.3 Gevolgen voor de overheid - Decentrale overheden lees je hoe je decentralisatie vormgeeft.
- Als een taak gedecentraliseerd is, is voorgeschreven hoe het toezicht op die taak eruit moet zien.
- Uitvoerbaarheidstoets decentrale overheden en Normenkader interbestuurlijke verhoudingen
Laatst gewijzigd op: 28-3-2023