Voorlichting

Inhoudsopgave

1. Wat is voorlichting?
2. Hoe gebruik je voorlichting?

1. Wat is voorlichting?

Algemeen

Met algemene voorlichting geef je actief informatie zonder je te richten op een bepaalde doelgroep. Het doel van algemene voorlichting is om kennis, houding en/of gedrag te beïnvloeden of bewustwording te bereiken. Er bestaat ook specifieke voorlichting, waarbij je je wel richt op een bepaalde doelgroep.

Voorlichting heeft een zelfstandige instrumentele werking. Het richt zich op algemene of specifieke groepen en kan waarschuwen, kennis bevorderen of informeren. Voorlichting wordt ook regelmatig tegelijk met andere instrumenten gebruikt. Je kunt voorlichting gebruiken om burgers, bedrijven en instellingen informatie te geven over andere bestuurlijke instrumenten, zoals een subsidieregeling of een wet. Vaak gebeurt dit in de vorm van informatie-uitwisseling, zoals gemeentedagen of een uitvoeringspanel. Hiermee kun je de steun voor het beleid vergroten.

Kenmerken algemene voorlichting

Met voorlichting- en communicatie-instrumenten kun je informatieproblemen aanpakken. Vaak weten mensen niet genoeg om een goede keuze te maken. De overheid kan dan, alleen of samen met sectoren of instellingen, instrumenten gebruiken om meer informatie, kennis en deskundigheid te geven.
Voorlichting is informeel van karakter, je beïnvloedt gedrag zonder dwang.
Voorlichting is een stimulerend beleidsinstrument, zonder repressief karakter.
Voorlichting is een indirect beleidsinstrument. De overheid doet het niet zelf, maar in samenwerking met anderen.
Voorlichting is zoals gezegd bedoeld om gedrag te beïnvloeden, en wel in de vorm van sociale regulering.
Voorlichting heeft meestal een eenzijdig karakter. Er is een verticale, ‘top-down’ benadering vanuit de overheid.
Bij voorlichting maakt de partij die de informatie geeft ook de regels. Als de overheid de uitvoering heeft uitbesteed aan een semi publieke of private partij kan dit gebeuren in overleg met de overheid.
Met informerende voorlichting geef je geen verplichtingen, het is dus niet dwingend. Wel kun je voorlichting geven over een maatregel die later wel dwingend is.
Algemene voorlichting is gericht op de hele bevolking, of de meerderheid daarvan. Specifieke voorlichting is gericht op bepaalde groepen, dit kunnen groepen burgers zijn, maar ook een bedrijfstak of beroepsgroep.
Voorlichting wordt vaak als aanvullend instrument gebruikt. Het wordt dan gebruikt om burgers, bedrijven en instellingen informatie te geven over andere bestuurlijke instrumenten, zoals een subsidieregeling of een wet. Binnen algemene en specifieke voorlichting kun je ook andere instrumenten gebruiken, zoals best practices, deskundigheidsbevordering, naming and shaming en benchmarking.

Voordelen

Bij de invoering van nieuw beleid is voorlichting een goed instrument om doelgroepen op de hoogte te brengen. Voorlichting vergroot zo de werking van het andere beleidsinstrument.

Nadelen

Er bestaat bij voorlichting een kans op ‘overkill’. De doelgroep krijgt dan teveel voorlichting waardoor zij niet meer weet welke informatie belangrijk is en welke niet. Dit doet zich sterker voor bij algemene voorlichting dan bij specifieke voorlichting.
Voorlichting is een vrijblijvend instrument. Het is dus vooraf niet zeker of de voorlichting ook voor de gewenste gedragsverandering zal zorgen.
Een voorlichtingscampagne kan, afhankelijk van de middelen die gebruikt worden, een groot financieel budget vragen. Een televisiecampagne heeft bijvoorbeeld hoge kosten.
Het kan in bepaalde gevallen bovendien lastig zijn om de doelgroep te bereiken.

Terug naar boven

2. Hoe gebruik je voorlichting?

Slaagfactoren

Zorg voor een goede communicatiestrategie zodat de doelgroep wordt bereikt. Een goede strategie betekent onder andere dat je de doelgroep in kaart brengt en kijkt via welke media of andere kanalen deze groep het beste te bereiken is. Bij specifieke voorlichting moet je meer tijd besteden aan het vaststellen van de doelgroep en de wijze waarop die bereikt kan worden. Bij algemene voorlichting moet je vooral letten op het voorkomen van een overvloed aan informatie, waardoor mensen door de bomen het bos niet meer zien.

Faalfactoren

Met communicatie los je geen problemen op die ontstaan doordat het beleid zelf inhoudelijk moeilijk uit te leggen is of niet aansluit bij de situatie van de doelgroep. Daarom is het handig om al in een vroeg stadium van de beleidsontwikkeling de directie Communicatie om advies te vragen, en niet pas als het beleid gereed is.

Valkuilen en tips

Betrek de directie Communicatie vanaf de start bij het beleidstraject.
Denk na over een goede communicatiestrategie in samenwerking met de directie Communicatie.