Gevolgen voor organisaties in de strafrechtketen

Inhoudopgave

Inleiding

Deze gezamenlijke pagina gaat over specifieke onderwerpen in relatie tot in voorbereiding zijnde beleid- of regelgevingsvoorstellen die qua gevolgen en effecten alleen OM of politie betreffen. Hiervoor kun je contact zoeken met de contactpersoon voor politie of OM.

Terug naar boven

Uitvoeringstoets

In algemene zin verzamel je, bij substantiële gevolgen voor uitvoerende en handhavende instanties, door middel van de uitvoeringtoets informatie over de uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van in concept gereed zijnde beleid- of regelgevingsvoorstellen. Als organisaties als het Openbaar Ministerie (hierna: OM) en/of de politie betrokken (lijken te) zijn in de uitvoering en/of handhaving van beleidsvoornemens, dan zijn onderstaande aandachtspunten van belang bij het betrekken van deze organisaties in de strafrechtketen bij de totstandkoming van het beleid. 

Eerst wordt de algemene informatie voor zowel politie als OM weergegeven, gevolgd door organisatie specifieke informatie, afgesloten met contactgegevens per organisatie.

Terug naar boven

Werklasttoename

Is een werklasttoename bij het OM of de politie voor de uitvoering van het voorgenomen beleid onontkoombaar? Dan zullen expliciete afspraken met het Ministerie van Justitie en Veiligheid moeten worden gemaakt over de financiering daarvan. Dit geldt voor zowel de incidentele als structurele uitvoeringseffecten. In dat geval moet tevens worden bezien binnen welke termijn(en) de benodigde capaciteitsuitbreiding, maar ook de noodzakelijke aanpassingen van de informatievoorziening en/of opleidingen te realiseren zijn.

Terug naar boven

Consultatieadvies en impactanalyse 

Bij het adviseren over wet- en regelgeving beoordelen het OM en de politie de voorgenomen wet- en regelgeving op de juridische en operationele consequenties (zoals de handhaafbaarheid) en in het bijzonder ook op de gevolgen voor de bedrijfsvoering van de organisatie, waaronder de werklast voor de OM- of politieonderdelen en op de (praktische) toepasbaarheid en uitvoerbaarheid.

Wanneer er gevolgen voor de organisatie en werklastverzwaring bij de OM- of politieonderdelen worden verwacht van een voorstel, zal altijd een officiële adviesaanvraag aan het OM of de politie moeten worden gericht, in de vorm van een formeel consultatieverzoek gericht aan het College van procureurs-generaal (in geval van OM) of aan de korpschef van de politie (zie onderaan de gebundelde contactgegevens). Het OM of de politie kan ook adviseren over voorstellen waarvan de inhoud als zodanig geen betrekking heeft op de positie van het OM of de politie, maar waarvan de uitvoering en handhaving gevolgen heeft voor het functioneren van het OM of de politie. Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen indien als gevolg van keteneffecten de werklast van het OM of de politie naar verwachting zal stijgen.

Het consultatieadvies van het OM/de politie beschrijft de juridische consequenties van de ontwerpregeling voor de wettelijke taakuitoefening van het OM/de politie en bevat ook een passage over de werklast- en overige gevolgen voor de bedrijfsvoering van het OM/de politie. Deze passage vormt in elk geval een basis voor het doorrekenen van de financiële consequenties van het wetsvoorstel. De bestuurlijke lasten, de financiële onderbouwing van het wetsvoorstel (financiële gevolgen en budgettaire dekking), dienen in de toelichting bij het voorstel te worden opgenomen. Naarmate het traject vordert en de regelgeving in een eind-conceptversie belandt, kan blijken dat de uitvoeringsconsequenties van het voorstel (en de daaraan verbonden kosten) scherper kunnen worden ingeschat. Op het moment dat de eind-conceptversie nog significante wijzigingen bevat en opzichte van de eerdere versie, is het raadzaam het OM of de politie te benaderen voor een herijking van de impactanalyse,  in ieder geval daar waar het impactvolle voorstellen betreft. 

Terug naar boven

Doorlooptijden

De doorlooptijd van een consultatieadvies is zowel bij politie als OM in beginsel 8 weken, afhankelijk van de omvang en complexiteit van de regelgeving. De doorlooptijd van een impactanalyse verschilt eveneens naar gelang de complexiteit van het onderwerp. Het OM of politie probeert telkens in goed overleg met het departement tot een opleveringsdatum te komen.

Terug naar boven

Gevolgen voor het Openbaar Ministerie

Over de organisatie

Het OM is de enige instantie in Nederland die verdachten voor de strafrechter kan brengen. Wanneer iemand wordt verdacht van het plegen van een strafbaar feit, krijgt hij of zij met het OM te maken. Het OM zorgt ervoor dat strafbare feiten worden opgespoord en vervolgd. Daarvoor wordt samengewerkt met de politie en andere opsporingsdiensten. Het OM kan ook zelf straffen opleggen via een OM-strafbeschikking.

Aandachtsgebieden

Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en met andere bij de wet vastgestelde taken. Naast straf- en strafprocesrecht als aandachtsgebied, zijn er ook andere aandachtsgebieden die voor het OM relevant zijn en het OM als organisatie (kunnen) raken. Enkele voorbeelden hiervan zijn: gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden/ privacywetgeving, Wet open overheid, grenzen en veiligheid (Schengen, reisinformatiesystemen), Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer, bestuursrechtelijke handhaving in brede zin (veel gedragingen die volgens de WED strafbaar zijn, kunnen ook bestuursrechtelijk worden afgedaan), Wet op de lijkbezorging, geestelijke gezondheidszorg (Wzd, WvGGZ) etc. 

Gevolgen OM

Om na te gaan of je beleid extra belasting of gevolgen oplevert voor het OM, kun je rekening houden met de volgende factoren:

  1. of het eenmalige of structurele effecten betreft;
  2. wat het verwachte aantal (extra) processen-verbaal is dat vanwege de ontwerpregeling bij het OM zal instromen, of wat het aantal (extra) strafbeschikkingen of rechtszittingen (strafrecht) zal zijn (werklasttoename);
  3. welke elementen uit de ontwerpregeling de complexiteit van de strafzaak beïnvloeden (zaakzwaarte);
  4. welke aspecten van de bedrijfsvoering van het OM door de beoogde regeling worden geraakt (personele capaciteit, informatievoorziening (hierna: IV), opleiding etc.);
  5. welke (strafrecht)keteneffecten de ontwerpregeling heeft;
  6. wat de onderbouwing van de effecten is.

Werklasttoename

Van een werklasttoename is onder meer sprake bij een toename in de instroom van processen-verbaal bij het OM, extra strafbeschikkingen en rechtszittingen of een verandering in de verhouding, complexiteit van de strafzaak (zaakzwaarte), nieuwe wettelijke taken of uitbreiding van bestaande taken, gevolgen voor tijdsbesteding van de officier van justitie (OvJ), secretaris of administratie. Voorbeeld: in het nieuwe wetboek krijgt de verdachte, als regel de mogelijkheid om een getuigenverhoor door de RC bij te wonen. Dit betekent dat de OvJ ook vaker deze getuigenverhoren zal willen bijwonen. Dat kost tijd en daarmee capaciteit. Hierbij kan je denken aan maatregelen in het kader van gegevensuitwisseling, slachtoffergerichte maatregelen en maatregelen in de keten.

Terug naar boven

Gevolgen voor de politie

Over de organisatie

De politie handhaaft de openbare orde en veiligheid, spoort strafbare feiten op en verleent hulp aan hen die dat behoeven, zowel in de wijk, de wereld als op het web. Ook is de korpschef aanvullend belast met enkele wettelijke taken ten dienste van justitie zoals de Wet wapens en munitie. De politie werkt veel samen met andere organisaties, zoals opsporingsinstanties als de KMar en de FIOD, met de Douane, Europol en andere internationale organisaties en partners vanuit andere domeinen zoals de zorgsector, gemeenten en de asielketen. Ook te wijzigen beleid- en regelgeving vanuit andere departementen dan JenV kan van invloed zijn op de aard en omvang van zowel de taakuitvoering als de algemene bedrijfsvoering van het landelijk politiekorps (bijv. als het gaat om verkeerswetgeving, GGZ-instellingen of asiel & migratie wetgeving). 

Gevolgen politie

Om na te gaan of je beleid extra belasting of gevolgen oplevert voor de politie, kun je rekening houden met de volgende factoren:

  1. betreffen het eenmalige of structurele effecten;
  2. passen de voorstellen bij de kerntaken van de politie;
  3. voldoen de bevoegdheden van de politie om de voorgestelde (gewijzigde) taak te kunnen gaan uitvoeren dan wel te handhaven;
  4. wat zijn de effecten op bijvoorbeeld het aantal aanhoudingen, en op de haalbaarheid van diverse wettelijke termijnen?
  5. wat is het effect op de administratieve lasten van de politie;
  6. welke aspecten van de bedrijfsvoering van de politie door de beoogde regeling worden geraakt en wat is het effect (personele capaciteit, informatievoorziening, opleiding etc.);
  7. welke (strafrecht)keteneffecten de ontwerpregeling heeft;
  8. wat de onderbouwing van de effecten is; 

Werklasttoename

van een werklasttoename is onder meer sprake indien als gevolg van regelgeving structureel extra capaciteit nodig is om de nieuw voorgeschreven handelingen uit te voeren, bij een bijv. nieuwe verplichtingen om betrokkenen te informeren of nieuwe wet- en regelgeving te handhaven. Voorbeeld: bij de inwerkingtreding van de nieuwe Wet seksuele misdrijven op 1 juli 2024 zal het effect o.a. betrekking hebben op de toename van het aantal aangiften over aanrandingen en verkrachting. Dit vraagt om meer capaciteit van onder andere zedenrechercheurs.   

Terug naar boven

Contactgegevens

Ga na of het nodig is advies te vragen. 

  • Openbaar Ministerie - Directie Rechtshandhaving en Criminaliteitsbestrijding
    Bij twijfel kan voor het OM de Directie Rechtshandhaving en Criminaliteitsbestrijding (DRC JenV) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid je hierbij adviseren.
  • Politie - Directie Politie en Veiligheidsregio’s
    Voor de politie kan de Directie Politie en Veiligheidsregio’s (DPenV) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid desgewenst adviseren.

Terug naar boven

Laatst gewijzigd op: 14-2-2025