Voor inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon kon eerste pijler wet- en regelgeving uitgevoerd en verder uitgewerkt worden door de Europese Commissie (of de Raad) via comitologieprocedures. Deze praktijk is met het Verdrag van Lissabon min of meer gecodificeerd in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon ontstaat er namelijk op basis van artikel 289 VWEU een onderscheid tussen wetgevingshandelingen en niet-wetgevingshandelingen. Wetgevingshandelingen zijn handelingen vastgesteld door de gewone of een bijzondere wetgevingsprocedure. Niet-wetgevingshandelingen worden door de Europese Commissie of de Raad individueel vastgesteld en moeten berusten op een wetgevingshandeling of op een grondslag in de Europese verdragen.
Artikel 290 lid 1 VWEU bepaalt dat essentiële onderdelen van een gebied uitsluitend bij een wetgevingshandeling geregeld kunnen worden. Deze bepaling kan als een codificatie van jurisprudentie van het Hof van Justitie worden gezien waarin al voor inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon ten aanzien van comitologie duidelijk werd dat in een gedelegeerde handeling geen essentiële onderdelen van een regeling mocht bevatten. (HvJ EG, 13 juni 1958, C-9/56 (Meroni I), Jur. 1958, p. 9). In een wetgevingshandeling kan aan de Commissie de bevoegdheid worden overgedragen niet-wetgevingshandelingen van algemene strekking vast te stellen ter aanvulling of wijziging van bepaalde niet-essentiële onderdelen van de wetgevingshandeling. In de wetgevingshandelingen worden uitdrukkelijk de doelstellingen, de inhoud, de strekking en de duur van de bevoegdheidsdelegatie afgebakend. Essentiële onderdelen van een gebied worden uitsluitend bij een wetgevingshandeling geregeld en kunnen derhalve niet het voorwerp zijn van bevoegdheidsdelegatie.
Niet-wetgevingshandelingen kunnen ingedeeld worden in:
- gedelegeerde handelingen en;
- uitvoeringshandelingen.
Van belang is met name dat zowel wetgevings- als niet-wetgevingshandelingen een implementatieverplichting kunnen inhouden. Het maakt voor de implementatieverplichting dus bijvoorbeeld niet uit of het gaat om een richtlijn of een gedelegeerde - of een uitvoeringsrichtlijn, in beide gevallen zal er geïmplementeerd moeten worden en worden deze opgenomen in de implementatiedatabase (zie voor meer over de implementatiedatabase onderdeel 3.4.2 voortgangsbewaking. Zie voor meer informatie over de procedure rondom niet-wetgevingshandelingen onderdeel 3.3.2. Procedure EU bij niet-wetgevingshandelingen.
Laatst gewijzigd op: 8-2-2018