Op deze pagina vind je de antwoorden op veelgestelde vragen over het Beleidskompas. Zit het antwoord op jouw vraag er niet tussen? Stel je vraag dan aan jouw contactpersoon.
Inhoudsopgave
- Wat is het Beleidskompas?
- Wat zijn de 5 stappen van het Beleidskompas en de centrale vraag?
- Wanneer moet ik het Beleidskompas gebruiken?
- Wat is de meerwaarde van het werken met het Beleidskompas?
- Wat als de minister al heeft besloten wat de oplossing moet zijn?
- Hoe zorg ik voor genoeg tijd en ruimte om het Beleidskompas toe te passen?
- Wat als ik écht geen tijd krijg om het Beleidskompas toe te passen?
- Ik ben leidinggevende. Wat is mijn rol als manager? En waar vind ik meer informatie?
- Wat als mijn leidinggevende niets met het Beleidskompas heeft?
- Wat als mijn afdeling altijd dezelfde beleidsinstrumenten gebruikt?
- Waar kan ik informatie over het Beleidskompas vinden?
- Wie kan mij helpen met het Beleidskompas?
- Is het verplicht om het Beleidskompas toe te passen?
Wat is het Beleidskompas?
Het Beleidskompas is de centrale werkwijze voor het maken van beleid binnen de Rijksoverheid. Het Beleidskompas vervangt het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK) en biedt een verbeterde structuur aan beleidsmedewerkers, wetgevingsjuristen en uitvoeringsorganisaties om in 5 stappen beleid te ontwikkelen (zie afbeelding). Bij elke stap wordt bekeken welke belanghebbenden betrokken moeten worden. Het Beleidskompas biedt bij elke stap ook praktische handreikingen, best practices en wijst op contactpersonen die kunnen helpen.
Wat zijn de 5 stappen van het Beleidskompas en de centrale vraag?
- Wat is het probleem?
- Wat is het beoogde doel?
- Wat zijn de opties om dit te realiseren?
- Wat zijn de gevolgen van deze opties?
- Wat is de voorkeursoptie?
Bij elke stap wordt bekeken welke belanghebbenden betrokken moeten worden..
Wanneer moet ik het Beleidskompas gebruiken?
Je gebruikt het Beleidskompas zodra je start met een maatschappelijke opgave, herziening van bestaand beleid of een nieuw beleidsdossier. Het Beleidskompas is de centrale werkwijze voor het maken van beleid binnen de Rijksoverheid. Het kabinet besloot in 2011 dat het IAK altijd diende te worden toegepast bij voorstellen die aan het parlement worden voorgelegd. Bij de aankondiging van het Beleidskompas is besloten dat de werkwijze ook gevolgd moet worden bij stukken die niet aan het parlement worden voorgelegd. Dit betekent dat het gebruik van het Beleidskompas voorgeschreven is in beide gevallen.
Wat is de meerwaarde van het werken met het Beleidskompas?
Hoe helpt het Beleidskompas jou in jouw werk:
Het Beleidskompas biedt een verbeterde structuur met alle belangrijke stappen om beleid te maken. Alles wat essentieel is voor het maken van beleid zit in het Beleidskompas. De benodigde stappen hoef je niet zelf te bedenken en het helpt je om niets te vergeten. Bij elke stap krijg je praktische handreikingen en best practices aangeboden en wordt je gewezen op collega’s die je kunnen helpen.
Je wordt gewezen op relevante aspecten waar je bij het maken van beleid sowieso over na moet denken. Denk hierbij aan: impact op burgers of de uitvoerbaarheid van de betrokken uitvoeringspartij of toezichthouder. Het Beleidskompas helpt je ook verder om alle bedoelde en onbedoelde neveneffecten in kaart te brengen. Het geeft handreikingen om met alle relevante belanghebbenden goed samen te werken, zoals wetgevingsjuristen, de uitvoering en partijen vanuit de samenleving.
Het werken met het Beleidskompas maakt het makkelijker om de memorie van toelichting (bij wetten) te schrijven en de beleidskeuzes uitgelegd/CW3.1 kader en de beslisnota in te vullen omdat je de onderdelen al hebt uitgewerkt via de vragen van het Beleidskompas. Je hebt een goed onderbouwd verhaal met het Beleidskompas. Het voldoet aan alle relevante kwaliteitseisen, die overzichtelijk zijn gerangschikt in drie categorieën. Bij kritische vragen uit de lijn zijn argumenten en gemaakte overwegingen voorhanden en zo kan je ook de minister snel ondersteunen met argumentatie bij (Kamer)vragen.
Het helpt in de totstandkoming van beter beleid, omdat in de beleidsvoorbereiding alles in kaart is gebracht en er nagedacht is over alle aspecten. Samen met alle belanghebbenden zijn de haalbaarheid en gevolgen voor de (kwetsbare) burger beter in beeld gebracht en zijn er verstandige afwegingen gemaakt, die bijdragen aan een integrale oplossing.
Wat als de minister al heeft besloten wat de oplossing moet zijn?
Ook als de politiek al een instrumentkeuze gemaakt heeft, zul je nog steeds de beleidsvoorbereiding moeten doorlopen. Zonder een duidelijke probleemanalyse en doelstelling is het namelijk moeilijk te onderbouwen waarom het voorgestelde instrument de beste keuze is. Dus ook als de minister al een instrument heeft genoemd loont het om bij het probleem en het doel te beginnen. Zo is het jouw taak om de minister zo goed mogelijk te informeren over de doeltreffendheid en de doelmatigheid maar ook om alternatieve instrumenten in kaart te brengen.
Hoe zorg ik voor genoeg tijd en ruimte om het Beleidskompas toe te passen?
Ga het gesprek aan met je leidinggevende aan als je merkt dat je onvoldoende tijd hebt om het Beleidskompas goed toe te passen. Het kabinet heeft de Kamer toegezegd dat het Beleidskompas altijd toegepast wordt in de beleidsvoorbereiding. Bovendien is het onvermijdelijk dat je de vragen uit het Beleidskompas uiteindelijk moet beantwoorden in bijvoorbeeld het aanbiedingsformulier voor het voorportaal, CW3.1 (beleidskeuzes uitgelegd), de internetconsultatie of de memorie van toelichting bij een wetsvoorstel. Je kunt daarom het beste vanaf het begin van het beleidsproces met het Beleidskompas werken.
Wat als ik écht geen tijd krijg om het Beleidskompas toe te passen?
Doe wat je kan met de tijd die je beschikbaar hebt. Zorg ervoor dat je goede contacten onderhoudt met bijvoorbeeld uitvoerende organisaties gedurende het proces van beleidsvoorbereiding. In het geval dat je onder tijdsdruk een beleidsvoorstel moet schrijven,kun je in ieder geval even bellen met je contacten om hun mening te vragen. Die perspectieven kunnen je helpen om je leiding goed te informeren bij het maken van beleidskeuzes.
Ik ben leidinggevende. Wat is mijn rol als manager? En waar vind ik meer informatie?
Als manager is het belangrijk om beleidsmedewerkers te stimuleren om het Beleidskompas bij de start van het maken van beleid toe te passen. En uit te dragen dat het Beleidskompas dé centrale werkwijze is bij het maken van beleid. Het toepassen van het Beleidskompas is voorgeschreven door het kabinet voor alle beleidsvoorstellen, ongeacht of deze aan het parlement worden voorgelegd.
Om medewerkers te stimuleren in het gebruik is zichtbaarheid, toegankelijkheid en het zo veel mogelijk verweven van het Beleidskompas in de werkprocessen van essentieel belang. Tips om het Beleidskompas onder de aandacht te brengen:
- Ken zelf ook de basisprincipes van het beleidsproces en het Beleidskompas, zodat je weet waar je naar vraagt. Zie www.beleidskompas.nl ;
- Presenteer het Beleidskompas tijdens een weekstart/oploopje/ zeepkistbijeenkomst aan de hand van actuele casuïstiek;
- Laat het Beleidskompas terugkomen in periodieke gesprekken. Loop aan de hand van relevante casuïstiek/werkvoorraad keuzes in de beleidsvoorbereiding door en maakt daarbij gebruik van het Beleidskompas (aan de hand van het Beleidskompas) terugkomen in periodieke gesprekken;
- Faciliteer het gebruik van het Beleidskompas, bijvoorbeeld door medewerkers de tijd en ruimte te bieden om dit zorgvuldig te kunnen doen;
- Stel medewerkers in staat om opleidingen te volgen over het Beleidskompas, zie het leeraanbod;
- Stel een aanspreekpunt aan die collega’s helpt bij het gebruik van het Beleidskompas;
- Weet hoe de ondersteuning van het Beleidskompas binnen het departement is geborgd; Stimuleer discussie en gesprek over beleidskeuzes aan de hand van het doorlopen van het Beleidskompas.
Meer informatie voor managers is beschikbaar in de Factsheet Het Beleidskompas: informatie voor managers.
Wat als mijn leidinggevende niets met het Beleidskompas heeft?
Ambtelijk vakmanschap biedt op de website Grenzeloos Samenwerken handvatten om het goede gesprek met je leidinggevende te voeren. Die handvatten kan je ook gebruiken in dit specifieke geval.
Wat als mijn afdeling altijd dezelfde beleidsinstrumenten gebruikt?
Het is begrijpelijk dat je afdeling snel grijpt naar beleidsinstrumenten die men vaak gebruikt, of dit nou subsidies of wetten zijn. Dat betekent echter niet dat dit altijd het beste instrument is. Gelukkig is er voldoende kennis en expertise beschikbaar over andere mogelijke beleidsinstrumenten bij collega’s (ook bij andere departementen) en op de website van het Beleidskompas. Zie daarvoor vraag 3. Wat zijn opties om het doel te behalen?
Waar kan ik informatie over het Beleidskompas vinden?
Op deze site vind je de inhoud van het Beleidskompas, e-learnings, voorbeelden en meer.
Wie kan mij helpen met het Beleidskompas?
Binnen elk departement zijn er collega’s die je verder kunnen helpen. Zie voor een overzicht de pagina met contactpersonen.
Is het verplicht om het Beleidskompas toe te passen?
Ja, het Beleidskompas is de centrale werkwijze voor alle beleidsvoorbereiding. Het kabinet besloot in 2011 dat het IAK altijd diende te worden toegepast bij voorstellen die aan het parlement worden voorgelegd. Bij de aankondiging van het Beleidskompas is besloten dat de werkwijze ook gevolgd moet worden bij stukken die niet aan het parlement worden voorgelegd. Dit betekent dat het gebruik van het Beleidskompas voorgeschreven is in beide gevallen. Zie ook voetnoot 4 in de Kamerbrief over Beleidskompas.
Laatst gewijzigd op: 4-4-2023