Bij de verwachte doelmatigheid van het instrumentarium draait het om de verhouding tussen de in te zetten (financiële) middelen en de te realiseren prestaties en/of effecten.
Klik om de afbeelding te vergroten
| Term | Uitleg |
|---|---|
| Beleid | Inspanningen van de overheid om met de inzet van mensen, middelen en tijd maatregelen uit te voeren om afgesproken doelstellingen te realiseren. Beleid als bedoeld in deze regeling gaat over één of meerdere beleidsinstrumenten. |
| Doeltreffendheid |
De mate waarin de beleidsdoelstellingen gerealiseerd worden dankzij het ingezette beleid en met zo min mogelijk ongewenste neveneffecten Hulpvragen:
|
| Doelmatigheid |
De mate waarin de prestaties en effecten van beleid tegen de laagst mogelijke inzet van (financiële) middelen en ongewenste neveneffecten worden bewerkstelligd, dan wel de mate waarin met de inzet van een bepaalde hoeveelheid (financiële) middelen de maximale prestaties en effecten van beleid worden gerealiseerd tegen zo min mogelijk ongewenste neveneffecten Hulpvraag:
|
| Evaluatieonderzoek | Onderzoek dat inzicht geeft in (voorwaarden voor) doeltreffendheid en doelmatigheid van beleid. Evaluatieonderzoek kan zowel ex ante, ex durante als ex post worden uitgevoerd. |
| Evaluatieparagraaf | Een toelichting bij een beleids- of wetsvoorstel over hoe het beleid wordt gemonitord en geëvalueerd. |
Bron: RPE 2022
Verplichte toelichting op doelmatigheid
Het is op basis van artikel 3.1 van de Comptabiliteitswet 2016 verplicht dat de toelichting van elk beleids- of wetsvoorstel dat aan de ministerraad of het parlement wordt voorgelegd ingaat op de verwachte doelmatigheid van een voorstel.
Bij het onderbouwen van de verwachte doelmatigheid licht je toe waarom het gekozen instrumentarium een efficiënte manier is om de doelstellingen te bereiken. Bijvoorbeeld door aan te geven dat naar verwachting in vergelijking met andere instrumenten de grootste effecten zullen worden gerealiseerd met de aangewende (financiële) middelen. Denk in het onderbouwen van de doelmatigheid van je beleid aan factoren die doelmatigheid bevorderen. Bijvoorbeeld een strakke afbakening van de doelgroep, competitieve gunning, een eigen bijdrage van begunstigden, de juiste prikkels, en waarborgen tegen misbruik en oneigenlijk gebruik.
Als je verwacht dat het gekozen instrumentarium niet de meest efficiënte manier is om de doelstellingen te realiseren, licht je toe waarom deze keuze toch is gemaakt. Soms kan grotere uitvoerbaarheid bijvoorbeeld opwegen tegen een lagere doelmatigheid.
Stappen om de verwachte doelmatigheid in beeld te brengen:
- Beschrijf de verwachte doelmatigheid in theorie
Daarbij ga je in op de aannames die veronderstellen dat het gekozen instrument een efficiënte manier is om het maatschappelijke probleem op te lossen (in vergelijking met andere instrumenten). Ook kun je beschrijven op welke wijze het voorstel prikkels ten aanzien van efficiëntie bevat, bijvoorbeeld voor prestaties door uitvoerders. Zie ook Toolbox Beleidsevaluaties, onder O15 Gedragsinzichten. - Onderbouw de verwachte doelmatigheid
Maak bij de onderbouwing zoveel mogelijk gebruik van (empirisch) bewijs waarmee de doelmatigheid in de praktijk is aangetoond, zoals beschikbare (wetenschappelijke) onderzoeken, onderzoeksliteratuur of eerder uitgevoerde evaluaties.
In geval van nieuw beleid gebruik je idealiter een methode die zowel de neveneffecten, bijvoorbeeld de effecten voor het milieu, de economie en de veiligheid, als de uitvoeringskosten in beeld brengt. Vraag 4 over de gevolgen helpt je om de verwachte gevolgen in kaart te brengen en te onderbouwen. - Geef aan hoe je (meer) inzicht gaat verkrijgen in de efficiëntie
Wanneer vooraf geen (goed) beeld is te geven van de verwachte efficiëntie van het instrumentarium (bijvoorbeeld omdat het inzicht in de effectiviteit van beleid ontbreekt) is het van belang om inzichtelijk te maken dat die informatie op dat moment ontbreekt en in de evaluatieparagraaf aan te geven hoe je deze informatie alsnog gaat verzamelen. Dit kan bijvoorbeeld door een pilot of experiment te starten of door gegevens over kosten en resultaten te gaan monitoren.
Laatst gewijzigd op: 28-3-2023