Conformiteitsbeoordeling en accreditatie bij overheidsbeleid

Inhoudsopgave

1. Wat is de verplichte kwaliteitseis?

Deze kwaliteitseis is terug te vinden in het kabinetsstandpunt en het bijbehorende rapport (Kamerstukken II 2015/2016, 29304, nr. 6 en bijlagen).

2. Wat is conformiteitsbeoordeling en accreditatie bij overheidsbeleid?

Conformiteitsbeoordeling en accreditatie zorgen ervoor dat je kunt vertrouwen op de kwaliteit van producten en diensten: dat roltrappen veilig zijn, dat vlees niet te veel bacteriën bevat en dat elektrotechnici deskundig handelen. Conformiteitsbeoordeling en accreditatie zorgen ervoor dat certificaten en producten waarmaken wat ze beloven.

Conformiteitsbeoordeling is een vorm van zelfregulering. Dat betekent dat het in principe vanuit het bedrijfsleven wordt opgezet en verricht. Conformiteitsbeoordeling wordt uitgevoerd door een conformiteitsbeoordelingsinstantie (CBI). De organisatie die een bepaald certificaat, testrapport, keuring of inspectie wil hebben, vraagt een CBI om de certificering, test, keuring of inspectie te verrichten. Conformiteitsbeoordeling is controle van de ene partij uit het bedrijfsleven door de andere partij uit het bedrijfsleven (een CBI). De CBI controleert op basis van vooraf vastgestelde eisen.

Voor vertrouwen in het werk van een CBI is het van belang dat die CBI onafhankelijk en deskundig is. Om dat aan te tonen kan een CBI zich laten accrediteren. Accreditatie kan ook door de overheid verplicht worden gesteld in regelgeving, bijvoorbeeld als in die regelgeving ook conformiteitsbeoordeling door bepaalde CBI’s wordt voorgeschreven. Bij accreditatie wordt een CBI door een nationale accreditatie instantie beoordeeld aan de hand van bepaalde eisen en normen. In Nederland is dit de Raad voor Accreditatie (RvA).

3. Waarom is conformiteitsbeoordeling en accreditatie bij overheidsbeleid nodig?

Met conformiteitsbeoordeling kun je de expertise van de sector optimaal benutten. De beoordeling of een bepaalde partij aan een bepaalde eis of norm voldoet, vereist soms zeer specialistische kennis. Ook kunnen snelle technische ontwikkelingen vlot meegenomen worden in conformiteitsbeoordeling. De conformiteit wordt beoordeeld aan de hand van eisen en normen die veelal zelf door de sector zijn geformuleerd (waarbij de overheid in meer of mindere mate kan sturen). Daarmee sluit het systeem goed aan bij de praktijk. Je kunt via conformiteitsbeoordeling de eigen verantwoordelijkheid van de sector benutten omdat in sommige sectoren men zelf al is begonnen met initiatieven om kwaliteit te bewaken. Bij overheidsbeleid kan aangestuurd worden op conformiteitsbeoordeling zonder dat dit verplicht is, maar het kan ook als verplichting worden opgenomen in regelgeving.

Het nastreven van een publiek belang zoals duurzaamheid met behulp van conformiteitsbeoordeling is mogelijk zonder dat dit capaciteit van een publieke toezichthouder kost. Verplichte conformiteitsbeoordeling kan een bijdrage leveren aan risicogestuurd toezicht, doordat de conformiteitsbeoordeling aan de toezichthouder weet dat er aan bepaalde eisen en normen is getoetst. Conformiteitsbeoordeling is geen vervanging van publiek toezicht, maar kan dat toezicht wel aanvullen. Het is aan de wetgever om in concrete gevallen de afweging te maken of conformiteitbeoordeling de juiste weg is. Zie voor meer informatie het kabinetsstandpunt en het bijbehorende rapport.

4. Wanneer gebruik ik conformiteitsbeoordeling en accreditatie bij overheidsbeleid?

Het is van belang om goed na te gaan of conformiteitsbeoordeling een geschikt instrument is voor jouw beleidsdoel. Aangezien conformiteitsbeoordeling en accreditatie gebaseerd zijn op zelfregulering, brengt dit inherent beperkingen met zich mee op het gebied van sanctiemogelijkheden en informatie-uitwisseling tussen publieke instanties en marktpartijen. Conformiteitsbeoordeling en accreditatie zijn dus niet per definitie geschikt is om toe te passen als onderdeel van regelgeving.

Voordat je conformiteitsbeoordeling kunt gebruiken voor jouw beleidsdoel, moet je eerst kijken of dit kan zonder verplichting in de regels (zie hieronder 1 en 2). Als je toch voor verplichte conformiteitsbeoordeling in regelgeving kiest, kan dit alleen onder bepaalde voorwaarden (zie hieronder 3).

5. Hoe en voor welk doel kan ik conformiteitsbeoordeling en accreditatie inzetten?

Het kabinetsstandpunt legt uit wanneer en op welke manieren je conformiteitsbeoordeling een rol kunt laten spelen in overheidsbeleid. Zie voor meer informatie het kabinetstandpunt en het bijbehorende rapport.

1) Aanmoedigen gebruik voor publieke doelen, maar zonder verplichting

Bedrijven gebruiken conformiteitsbeoordeling om op te vallen in de markt. Zo laten zij bijvoorbeeld zien dat hun producten of diensten voldoen aan duurzaamheidseisen. Hoewel er dus geen verplichting is, kan de overheid de ontwikkeling van dergelijke certificaten wel aanmoedigen.

2) Ter ondersteuning van toezicht

De toezichthouder kan in haar toezicht gebruik maken van conformiteitsbeoordeling. Dit is omdat conformiteitsbeoordeling soms te maken heeft met de regelgeving waar een bedrijf aan moet voldoen. Om als bedrijf een bepaald certificaat te krijgen, moet het aan de eisen voldoen. Die eisen kunnen overlappen met de regelgeving. Door gebruik te maken van conformiteitsbeoordeling kan de overheid het toezicht anders in kan richten aangezien er rekening kan worden gehouden met de resultaten van de conformiteitsbeoordeling. Conformiteitsbeoordeling kan daardoor helpen bij efficiënt en effectief toezicht. Het is wel belangrijk dat de taken van de CBI en de toezichthouder niet door elkaar lopen. Bij gebruik van conformiteitsbeoordeling in regelgeving blijft de overheid verantwoordelijk voor het toezicht op die regelgeving. Conformiteitsbeoordeling is geen vervanging van toezicht.

3) Conformiteitsbeoordeling verplichten in regelgeving

Conformiteitsbeoordeling kun je ook verplichten in regelgeving. Door productveiligheidsrichtlijnen en -verordeningen van de EU zijn er bijvoorbeeld veiligheidseisen waaraan een product moet voldoen en waarbij conformiteitsbeoordeling (al dan niet in combinatie met accreditatie) verplicht is. Denk aan etenswaren, speelgoed, liften, machines en arbeidsmiddelen. Deze eisen kun je terugvinden in de diverse Warenwetbesluiten.

6. Hoe wordt het gebruik van conformiteitsbeoordeling en accreditatie bij overheidsbeleid getoetst?

Conformiteitsbeoordeling en accreditatie zijn zelfreguleringsinstrumenten. Het kabinetsstandpunt zoals ook uiteengezet in het bijbehorende rapport beschrijft onder welke voorwaarden conformiteitsbeoordeling en accreditatie effectief kan worden ingezet.

7. Waar vind ik meer informatie?

8. Wie kan mij verder helpen?

Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat is verantwoordelijk voor accreditatie en conformiteitsbeoordeling.

9. Welke andere criteria en uitgangspunten hangen samen met de Conformiteitsbeoordeling en accreditatie bij overheidsbeleid?

In het kabinetsstandpunt en het bijbehorende rapport staat in detail uitgelegd wat andere relevante criteria en uitgangspunten zijn.

Laatst gewijzigd op: 26-6-2023