In artikel 6 VEU is opgenomen dat de Unie de rechten, vrijheden en beginselen die zijn vastgesteld in het Handvest van de grondrechten van de EU erkent en wordt aangegeven dat het Handvest dezelfde juridische waarde heeft als de Verdragen. Ook wordt aangegeven dat de grondrechten, zoals zij worden gewaarborgd door het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en zoals zij voortvloeien uit de constitutionele tradities die de lidstaten gemeen hebben, als algemene beginselen deel uitmaken van het recht van de Unie.
Artikel 51 van het Handvest bepaalt vervolgens dat de bepalingen van het Handvest zijn gericht tot de instellingen, organen en instanties van de Unie, met inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel, alsmede, uitsluitend wanneer zij het recht van de Unie ten uitvoer brengen, tot de lidstaten. Derhalve dienen zij de rechten te eerbiedigen, de beginselen na te leven en de toepassing te bevorderen overeenkomstig hun respectieve bevoegdheden en met inachtneming van de grenzen van de bevoegdheden zoals deze in de Verdragen aan de Unie zijn toebedeeld.
Voor de lidstaten betekent dit concreet dat wanneer een nationale regeling, of een bestuurshandeling, binnen het toepassingsbereik van het Unierecht valt, het Handvest van toepassing is. Om te waarborgen dat het Handvest van de grondrechten door de Nederlandse overheid wordt nageleefd in beleid en regelgeving is door de Interdepartementale Commissie Europees Recht een handleiding opgesteld. Naast een beschrijving van situaties waarin nationale regelgeving en beleid wel (en niet) aan het Handvest moet worden getoetst, bevat de handleiding een categorisering van Handvestrechten om zoveel mogelijk de aandacht te richten op die rechten die inhoudelijk verder gaan dan de Grondwet en het EVRM. Deze “Handleiding nationale toepassing EU-Grondrechtenhandvest” is opgenomen in het Beleidskompas (onder 3.2.1 Aansluiting op Grondwet en hoger recht). Zie tevens uitgebreid de site van het Expertise Centrum Europees Recht (ECER).
Laatst gewijzigd op: 29-3-2023