Voorbeeld tenietdoen aankondigingseffect; de afschaffing van de pc-priveregeling
Met het aankondigingseffect wordt bedoelt dat de doelgroep (op ongewenste wijze) anticiperen op naderende regelgeving. Bijvoorbeeld: als bekend wordt dat de overheid een bepaald gat in de belastingwetgeving wil dichten raken meer mensen van dit gat op de hoogte en zullen ze proberen er nog snel profijt van te trekken.
Een mooi voorbeeld is om de gevolgen van een aankondigingseffect teniet te doen is de afschaffing van de pc-priveregeling door toepassing van terugwerkende kracht.
Casus
Op 27 augustus 2004 volgde een persbericht dat met onmiddellijke ingang om 17.00 uur de pc-privéregeling werd ingetrokken. De intrekking verkreeg eind december 2004 juridische basis op grond van een wetswijziging met terugwerkende kracht tot 27 augustus 2004. De Hoge Raad heeft in twee arresten beslist dat deze handelwijze onder de gegeven omstandigheden toelaatbaar was. Met het persbericht van 27 augustus 2004 was het voldoende kenbaar dat de wetgever deze regeling wilde afschaffen. De Hoge Raad besteedde aan de volgende punten aandacht:
- Rechtspraak van het EHRM
De Hoge Raad was van oordeel dat in dit geval intrekking met formeel terugwerkende kracht toch was toegestaan. De Hoge Raad verwees naar rechtspraak van het EHRM Volgens deze rechtspraak heeft de wetgever op fiscaal gebied een ruime beoordelingsvrijheid. Maatregelen van de wetgever moeten worden geëerbiedigd, tenzij deze van redelijke grond zijn ontbloot. Onder omstandigheden is terugwerkende kracht toegestaan. Er moet sprake zijn van een ‘fair balance’ tussen de betrokken belangen. Tot deze belangen behoort onder meer het respecteren van gerechtvaardigde verwachtingen. Voor het oordeel of sprake is van fair balance’’ speelt naar het oordeel van de Hoge Raad ook een rol om welke redenen de wetswijziging met terugwerkende kracht is ingevoerd. - Gerechtvaardigde verwachtingen
De Hoge Raad merkte op dat in oktober 2004 waarop de bestreden inhouding van loonheffing had plaatsgevonden voor betrokkenen al voldoende kenbaar was dat de regering met terugwerkende kracht tot 27 augustus 2004 een wetswijziging met terugwerkende kracht wilde doorvoeren. Het persbericht was op dat punt voldoende duidelijk. Het verschuldigd worden van loonheffing over pc-vergoedingen in de maanden oktober, november en december 2004 was daardoor in voldoende mate voorzien. - Reden terugwerkende kracht; aankondigingseffect
De Hoge Raad stelde vast dat de wetgever vanwege het aankondigingseffect bevreesd was dat in aanloop tot de afschaffing van de pc-privéregeling nog op grote schaal computers zouden worden gekocht om zo nog gebruik te kunnen maken van de vrijstelling onder het oude recht. Zonder terugwerkende kracht zou de maatregel tot een grote budgettaire derving leiden. De Hoge Raad was van oordeel dat dit uitgangspunt van de wetgever niet van redelijke grond was ontbloot. Voor de betrokken werknemers hield dit in dat de werkgevers toch terecht loonheffing op de vergoedingen hadden ingehouden.